วัดจองคำ วัดจองกลาง วัดคู่แฝด แห่งเมืองสามหมอก แม่ฮ่องสอน

วัดจองคำ และ วัดจองกลาง เป็นวัดที่ตั้งอยู่ในรั้วกำแพงแก้วเดียวกัน ในตำบลจองคำ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทำให้ทั้งสองนี้เปรียบเสมือนวัดแฝด ทางกระทรวงศึกษาธิการจึงประกาศรวมวัดทั้งสองเข้าด้วยกันนับตั้งแต่วันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา

วัดจองคำและวัดจองกลาง เปรียบเสมือนวัดแฝด ด้วยตั้งอยู่ในกำแพงเดียวกัน เมื่อมองจากด้านหน้า วัดจองคำ จะอยู่ด้านซ้ายมือ ส่วนวัดจองกลางจะอยู่ทาง ขวามือ วัดจองคำและวัดจองกลางตั้งอยู่กลางเมืองแม่ฮ่องสอน และ เป็นเสมือนสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมของเมืองไทใหญ่แห่งนี้ เพราะนอกจากความงดงาม ทางศิลปะแล้ว วัดทั้งสอง ยังเป็น ศูนย์กลางของกิจกรรมทางวัฒนธรรม และประเพณีของชาวแม่ฮ่องสอน พื้นที่ด้านหน้าของวัดซึ่งเป็น สวนสาธารณะหนอง จองคำยังเอื้อให้ใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีตามประเพณีต่างๆ ในรอบปีอีกด้วย

วัดจองคำ

พระอารามหลวงวัดจองคำ วัดจองคำ ตั้งอยู่ข้างหนองน้ำ ซึ่งชาวแม่ฮ่องสอนเรียกว่า”หนองจองคำ”เป็น วัดที่สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2340 เป็นวัดแรกของ เมืองแม่ฮ่องสอน เป็นวัดเก่าแก่สร้างตามแบบอย่างศิลปะไทใหญ่ สิ่งที่โดดเด่นหลังคาทรงประสาท 9 ชั้น และมีศาสนสถานที่สำคัญคือ วิหารหลวงพ่อโต ซึ่งเป็นพระพุทธรูป องค์ใหญ่ที่สุดของแม่ฮ่องสอน สร้างเมื่อ พ.ศ.2477 โดยช่างชาวพม่าในวิหารเป็นที่ประดิษฐาน ของหลวงพ่อโต ซึ่งเป็นพระประธาน มีขนาดหน้าตักกว้าง 4.85 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2469 โดยช่างฝีมือชาวพม่า และมีพระพุทธรูป ขนาดใหญ่ซึ่งจำลองมาจากพระศรีศากยมุนีที่วิหารวัดสุทัศน์ เหตุที่เรียกชื่อวัดจองคำ เนื่องจาก เสาวัดประดับด้วยทองคำเปลว

สิ่งที่น่าสนใจในวัดจองคำ

1.เจดีย์วัดจองคำ 
ชาวไทยใหญ่เรียกว่า “กองมู” เจดีย์มีลักษณะคล้ายมณีทบ โดยช่างฝีมือชาวไทใหญ่รูปทรงจุฬามณี ความสูง 32 ศอก ฐานสี่เหลี่ยมมีมุข 4 ด้าน พร้อมสิงห์ด้านละหนึ่งตัว ประดิษฐานพระพุทธรูปนั่งด้านละหนึ่งองค์ และเริ่มสร้างเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ.2456 สร้างแล้วเสร็จในเดือนมกราคม พ.ศ.2458 สร้างขึ้นโดยศรัทธาขุนเพียร (พ่อเลี้ยงจองนุ) พิรุญกิจและแม่จองเฮือนคหบดีชาวแม่ฮ่องสอนและในองค์พระเจดีย์ได้บรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ เพื่อเป็นศิริมงคลแก่ผู้ที่มานมัสการองค์พระเจดีย์

2.อุโบสถ
เป็นอาคารรูปทรงมณฑปรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า กว้าง 6 เมตร ยาว 12 แมตร หลังคาเป็นคอนกรีตเสริมเหล็กรูป พระเจดีย์ 5 ยอด ภายในเขียนภาพพุทธประวัติ ที่ฝาผนัง บานประตู หน้าต่าง ทำด้วยไม้แกะสลักภายในมีพระประธาน ในอุโบสถทางวัดได้ทำพิธีเททองหล่อขึ้นเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ.2522 เบิกพระเนตรเมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ.2523

3.วิหารหลวงพ่อโต
ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระประธานคือ “หลวงพ่อโต”  สร้างเมื่อปี พ.ศ.2496  โดยช่างชาวพม่าเป็นพระพุทธรูปขนาดใหญ่ มีขนาดหน้าตักกว้าง 4.85 ม. จำลองมาจาก พระศรีศากยมุนี (หลวงพ่อโต) ที่วัดสุทัศน์เทพวราราม วิหารแห่งนี้มีลักษณะทางสถาปัตยกรรมแบบไทใหญ่ผสมฝรั่ง อาคารมีผังเป็นรูปตัวแอล ผนังก่ออิฐถือปูน ประตู หน้าต่างตอนบนโค้งประดับลวดลายแบบสถาปัตยกรรมตะวันตก หลังคามุงสังกะสี เชิงชายมีลูกไม้ฉลุแบบขนมปังขิง

วัดจองกลาง

ภายในวิหารมีแท่นบูชาตั้งพระพุทธสิหิงค์จำลอง ปิดทองเหลืองอร่ามไปทั้งองค์ มีสิ่งที่น่าสนใจอื่นๆ อีกเช่น ตุ๊กตาแกะสลักด้วยไม้ เป็นรูปคนและสัตว์เกี่ยวกับพระเวสสันดรชาดก ฝีมือแกะสลักของช่างชาวพม่าซึ่งนำมาจากพม่า ตั้งแต่ พ.ศ. 2400นอกจากนี้ทางด้านจิตรกรรม ยังมีภาพวาดบนแผ่นกระจก เรื่องพระเวสสันดรชาดก และภาพประวัติเจ้าชายสิทธัตถะ ตลอดจนภาพแสดงให้เห็นถึงชีวิตความเป็นอยู่ของคนสมัยนั้นหลายภาพ มีคำบรรยายใต้ภาพ เป็นภาษาพม่า และมีบันทึกบอกไว้ว่าเป็นฝีมือของช่างไทใหญ่จากมัณฑะเลย์ เพราะอยู่ในรั้วกำแพงแก้วเดียวกัน เดินชมศิลปกรรมและไว้พระ วัดจองคำ ไปเพลินๆแล้ว เราก็อาจจะเดินเข้ามาอยู่ในเขตของ วัดจองกลาง ไม่รู้ตัว ภายในวัดมี พิพิธภัณฑสถานวัดจองกลาง ซึ่งจัดแสดงวัตถุโบราณไว้มากมาย โดยเฉพาะตุ๊กตาแกะสลักทั้งรูปคนและรูปสัตว์หลายร้อยตัวที่บอกเล่าถึงเรื่องราวใน พระเวสสันดรชาดก แกะสลักด้วยลวดลายสวยงามโดยช่างฝีมือชาวพม่า ไหว้พระทำบุญกันแล้ว ก็มาเดินเล่นรับลมเย็นๆ ต่อกันที่ สวนสาธารณะหนองจองคำ ซึ่งมีหนองน้ำขนาดใหญ่ตั้งอยู่ด้านหน้าของวัด ฤดูที่เป็นไฮไลท์ของสวนสาธารณะแห่งนี้คือช่วงฤดูหนาว เพราะจะมีร้านค้า ร้านอาหารมาตั้งตามข้างทาง เนรมิตให้พื้นที่แห่งนี้กลายเป็นถนนคนเดินที่มีเสน่ห์สุดๆ โดยเฉพาะยามค่ำคืน ลองนึกถึงการเดินช็อปปิ้งหาของกินอร่อยๆ ท่ามกลางอากาศเย็นๆ พอมองออกไปก็จะเห็นแสงสีของไฟที่ประดับตาม วัดจองคำ และ วัดจองกลาง อย่างสวยงาม

สิ่งที่น่าสนใจในวัดจองกลาง

1.เจดีย์ประธาน
เป็นเจดีย์ทรงเครื่องแบบมอญ บนยอดประดับฉัตรสามชั้น มีกลุ่มเจดีย์สี่ทิศล้อมรอบ องค์เจดีย์ก่ออิฐถือปูนทาสีขาว ส่วนลายปูนปั้นที่องค์เจดีย์ทาสีทอง ในยามค่ำคืนเมื่อประดับไฟสีทองจะเปร่งรัศมีสวยงามยิ่งนัก

2.วิหารใหญ่
เป็นอาคารเอนกประสงค์ คือ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปใช้ประกอบพิธี เช่น ทำบุญ จัดแสดงพิพิธภัณฑ์รวมทั้งเป็นหอฉันและกุฏิของเจ้าอาวาสด้วย ลักษณะเด่นของอาคาร คือ การซ้อนชั้นหลังคา นอกจากจะยกคอสอง แล้วยังยกจั่วซ้อนชั้นบนคอสองอีกทีหนึ่งที่ปลายขอบชายคาตกแต่งด้วยลายฉลุ

3.ห้องพิพิธภัณฑ์
(เปิด 08.00-18.00 น. ทุกวัน) ตั้งอยู่บนวัดจองกลาง จัดแสดงตุ๊กตาไม้แกะสลักเป็นรูปคนและสัตว์พระเวสสันดรชาดกฝีมือช่างชาวพม่า มีจำนวนทั้งสิ้น 33 ตัว นำมาจากพม่าตั่งแต่ปี พ.ศ.2400 นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูป หินอ่อนองค์เล็ก แกะด้วยฝีมือประณีตอ่อนช้อยงดงามมาก มีคัมภีร์โบราณ ถ้วยชาม และเครื่อง ใช้โบราณอีกหลายชิ้น
4.แผ่นกระจกเขียนสี
เป็นเรื่องพระเวสสันดรชาดกและพุทธประวัติ ตลอดจนภาพแสดงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนในสมัยก่อนหลายสิบภาพ มีคำบรรยายใต้ภาพเป็นภาษาพม่า และมีบันทึกบอกว่าเป็นผีมือช่างไทใหญ่จากมัณฑะเลย์ กระจกเขียนสี เหล่านี้ติดอยู่บริเวณฝากั้นห้องเจ้าอาวาสบนจองวัดจองกลาง วิหารเล็ก มีหลังคาเรือน ยอดทรงปราสาท ซ้อนชั้นห้าชั้นประดับยอดด้วยฉัตรทองสามชั้น หลังคามุงสังกะสี มีโลหะฉลุลาย ตกแต่งเรือนยอดและเชิงชาย

การเดินทางไปวัดจองคำ-จองกลาง

อยู่ในตัวอำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน ห่างจากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานภาคเหนือ เขต1 ประมาณ 5 กม.ไปทางทิศตะวันออก  ถ.ชำนาญสถิตย์ ห่างจากขุนลุมประพาสประมาณ 100 เมตร